Kilometers Spoor

Het wilde westen, melancholische muziek, gelukzoekers, indianen en onafhankelijkheidstrijders. Argentinië en de Verenigde Staten hebben meer gemeen dan je in eerste opzicht zou verwachten. Beiden kennen een soortgelijk proces van ontwikkeling. De kolonisten betreden de nieuwe wereld, missen het oogstseizoen, gaan bijna dood van de honger, dwingen voedsel van de plaatselijke bevolking af en starten vervolgens met de ontwikkeling van de ideale samenleving. Na een aantal jaren zijn ze zelfbewust genoeg om onafhankelijkheid af te dwingen, er wordt geïnvesteerd in een eigen parlement, de nieuwe regering organiseert gunstige economische omstandigheden en zo trekt deze nieuwe wereld allerlei gelukzoekers aan. Mensen die niets meer te verliezen hadden vertrokken naar de nieuwe wereld. Geen geschiedenis, een open toekomst, in het westen lag het geluk te wachten. Europa had immers een beladen geschiedenis, de ontwikkeling had zijn tol geëist. De nieuwe wereld wachtte op onvervulde dromen, zodat ze daar allemaal werkelijkheid konden worden. 

Het optimisme werd in staal gegoten. Eindeloze meters spoorlijn werden door het nieuwe land getrokken. En ook hier lijkt de Noord-Amerikaanse situatie op de Argentijnse. De scenes van treinsporen uit spaghetti western zijn ons niet vreemd en lijken voor bijna 100 % op de Argentijnse wild west. Er werd heftig gewerkt aan de verkenning van het nieuwe land. Vanaf 1860 is Patagonië, het gebied waar we heen gaan, ontgonnen. Stoomlocomotieven, hoogtepunt van de industrialisatie, waren het vervoermiddel bij uitstek om de lange afstanden af te leggen. Duizenden kilometers spoor werden door de Britten in Argentinië neergelegd. De bus laten we voor wat het is, wij gaan met de trein. 

Voor 95 pesos per persoon hebben we een tickets naar Bahia Blanca, aan de andere kant van de pampa's. De trein rijd 3 keer per week en je moet vooraf reserveren, Onze trein vertrekt 19.45 uit Buenos Aires, stoelen en wagon staan aangegeven. Vanaf 19.25 uur zitten we, we maken kennis met het bruine bakbeest. Alles piept en kraakt aan deze wagon. Het bruine en donkere interieur heeft wat onaangenaams. Het is er viezig, de ramen laten weinig licht door, er zijn metalen 'gordijnen', dit is de kooi waar we de komende 12 uur zullen zitten. Langzaam stroomt de coupe. Een backpackende Belg voegt zich bij ons, een circusteam van hippie-achtige anarchistische types van onze leeftijd neemt de trein over. Moeder met 3 kinderen zit in de vierzit naast me, een ongeveer 60 jarige abuelo gaat tegenover me zitten. Het zijn allemaal geen rijke mensen en op dat moment zitten ze er al zo bij dat het duidelijk overkomt dat dt een hele lange nacht gaat worden. Precies op tijd zet de trein zich in beweging, we verlaten Buenos Aires.

Voordat het echt zo ver is, is het toch al weer een uur verder. Komt het door de trein? Is hij ergens tot stilstand gebracht? Nee, het ligt aan Buenos Aires. Deze stad is zo immens groot, dat we pas rond 21 uur de stad achter ons laten. Het is alsof je van Groningen naar Hoogeveen rijdt en alleen maar huizen tegenkomt. En dit is dan nog maar de zuidelijke helft van de stad! De noordkant is minstens zo uitgestrekt. Snel na het verlaten van de stad, val ik in slaap op de waggelende wagon. Na een uur wordt ik wakker en biedt mijn stoïcijns en ontspannen ogende overbuurman een wissel aan. Hij wil wel op mij plek zitten, zodat ik op zijn bank kan liggen. Dat was hij zelf niet van plan. Daar lig ik me opgetrokken benen. Buiten is het donker, de trein waggelt niet meer, maar dendert voort en zo probeer ik, heen een weer stuiterend op het goed verende bankje de slaap te vatten. 

Deze reis van 600 kilometer door de graslandschappen zou nog de hele nacht duren. Rond 00.00 ben ik een tijdje wakker en kijk wat om me heen. De moeder met kinderen ligt met de armen om de kinderen geslagen op het bankje genesteld. Mijn overbuurman kijkt glazig voor zich uit en sluit dan weer de ogen, een baby huilt, het circusgezelschap loopt onrustig door de coupe naar de gang. Ik sta op, volg hun pad en ga naar het toilet. Een volledig hufterproof metalen hurktoilet in een ruimte van 2 bij 2. Een gat in de bodem. En als ik bedoel metaal, dan is het ook metaal. Niets van de te grote ruimte bestaat uit iets anders dan metaal. Ik ga weer terug naar mijn plek en concludeer dat dit alles humoristisch op me overkomt. Een veel te oude trein, slecht verlicht, oude bruine leren bankjes waar iedereen op heen en weer wordt geschud en bakken stof die trein en ogen binnenkomt. Een trein die zo over het spoor raast dat je het idee hebt dat hij elke seconde kan ontsporen en ons zo met de minderbedeelden voor nog geen 15 euro 10 uur schuddend op een bankje over de pampa's, waar is de glorie van het treinnetwerk, wat is dit voor surrealistische ervaring? 

Paul Theroux, vader van documentairemaker Louis T., schreef erover in The Patagonia Express, een verslag van zijn treinreis van Chigago naar Elquen (iets ten zuiden van El Bolson). De laatste pagina's gaan over zijn reis door Argentinië. De eindeloos saaie landschappen, het stof, de dorpjes langs het spoor. De Britten hebben het spoornetwerk in de jaren 50 verkocht aan de regering van Peron. De domste zet ooit, zo schrijft Theroux, een maand later was de boel failliet. Het spoornetwerk in Argentinië had zijn beste tijd gehad, het was niets meer waard. Geïnvesteerd werd er niet meer, toch bleven de treinen rijden. Van de 4 trajecten tussen Buenos Aires en Elquen zijn er nog twee in gebruik, waarvan 1 een toeristische locomotief met 43 km/u in 17 uur 1000 meter tussen Viedma en Bariloche de berg op laat stomen. Voor een prijs van 400 pesos kan je tegenwoordig de route BA - Bariloche al afleggen. Zo'n 55 euro voor 1300 kilometer en zeker 30 uur in de trein. De 4 uur voor busreis tussen Bahia Blanca en Viedma is dan nog niet meegerekend. 

Rond 6 in de morgen worden we wakker geschud. We rijden midden op de pampa's. De komende 4 uur zien we alleen maar eindeloze graslandschappen. Her en der een verdwaalde koe en dat is het. Voor een euro krijgen we koffie met teveel suiker en we ontdekken ons nieuwe reisgezelschap, 2 chica's en een Chico. Er wordt wat op de grond getuft en el chico is zo vrij om te vragen of hij onze chips mag eten. Niet lang daarna tuft hij nog eens, deelt de chips uit aan zijn amigas en pakt een puzzelboekje. Hij begint aan een woordzoeker en streept al gauw 'beerenburg' en 'bockbier' weg. Jep, het boekje zat in mijn tas. Ach ja, je hebt wat om over te praten. Pablo is een sympathieke 17 jarige vent, zijn rechterhand volledig in een slordig verband, mist een voortand, maar heeft een allerst assertieve en vriendelijke uitstraling. Hij laat me nog even zien dat de deuren van de trein openstaan en je de hele rit naar buiten kan hangen, lacht een paar keer hardop en tuft nog eens op de grond, het gaat er gemoedelijk aan toe deze ochtend. Een hele ervaring rijker komen we rond 11 uur aan in Bahia Blanca, vanaf nu zijn we in het echte Argentinië!